Po co uczyć małe dzieci czytać?

Od lat toczy się dyskusja na temat wpływu wczesnej nauki czytania na rozwój dzieci. Rodzice zadają sobie pytania:

– Po co podejmować trud nauki u malucha w wieku poniżej 6 lat, jeśli ostatecznie dziecko trafi do szkoły, która nauczy czytania nawet najbardziej opornych?

– Czy nauka czytania nie pozbawia maluszka dzieciństwa?

– Czy nie zaszkodzę dziecku rozpoczynając edukację w tak wczesnym wieku?

To częste pytania rodziców, którzy nie mieli jeszcze okazji zetknąć się z metodami wczesnej edukacji. Tymczasem z biegiem lat kolejne wątpliwości sceptyków zostają rozwiane, a specjaliści zajmujący się rozwojem małego dziecka dostarczają argumentów za rozpoczęciem „nauki” jak najwcześniej.

Należy przy tym zaznaczyć, że termin nauka odnosi się jedynie do efektu, jaki uzyskamy w przebiegu całego procesu. Efektem tym jest nauczenie dziecka czytania. Jednak w odbiorze dziecka proces edukacji staje się zabawą, a nie nauką w rozumieniu „szkolnym”.

Poniżej przedstawiamy argumenty za wczesnym czytaniem przytaczane przez specjalistów różnych dziedzin.

Neurolodzy

Zdolność zapamiętywania i nabywania wielu intelektualnych  umiejętności jest największa w ciągu pierwszych 6 lat życia. Potem stopniowo maleje. Jest to związane z powstawaniem połączeń nerwowych w mózgu w tym okresie. Ilość tych połączeń przekłada się na późniejsze zdolności intelektualne. Jest to cecha po części genetyczna, ale w dużym stopniu można korzystnie na nią wpłynąć poprzez tzw. stymulację.

Opisano wiele czynników, które stymulują powstawanie nowych połączeń neuronalnych, np. mówienie do dziecka, śpiewanie, czy czytanie mu książek.

Jednak aktywny udział młodego człowieka w tych sferach – umuzykalnianie, wczesna nauka gry na instrumencie i wczesna nauka czytania odgrywają niebagatelną rolę.

Podkreśla się ponadto wpływ tych czynników na rozwój ośrodków prawopółkulowych odpowiedzialnych m-in. za kreatywność, zdolność szybkiego liczenia i rozwiązywania wielopoziomowych zadań matematycznych, płynne czytanie, czytanie ze zrozumieniem (więcej o edukacji prawopółkulowej …).

Pedagodzy

Wczesna nauka czytania to droga do osiągnięcia sukcesu w szkole we wszystkich dziedzinach. Dzieci obcujące od najmłodszych lat ze słowem pisanym nie boją się książek. Dzięki globalnemu postrzeganiu wyrazów czytają płynnie i ze zrozumieniem (więcej o metodzie globalnego czytania…). Szybko zapamiętują – uczą się błyskawicznie i bez trudności. Zdobywanie wiedzy w interesujących je dziedzinach sprawia im radość. Chętnie korzystają z książek, dzięki czemu posiadają imponującą wiedzę ogólną.  Mają duży zasób słów i lepszą koncentrację.

Długoterminowe obserwacje wykazały, że młode osoby, które zetknęły się w dzieciństwie z wczesną edukacją w przyszłości chętniej decydują się na zdobywanie stopni naukowych oraz częściej odnoszą sukces ekonomiczny.

Psycholodzy

Dziecko uczone czytania we wczesnym wieku z udziałem wspierających i kochających rodziców (więcej o metodzie czytania globalnego…), wyrasta w atmosferze pewności siebie i niezależności. W związku z tym, że wczesne czytanie wymaga bliskiego kontaktu z rodzicem – wzmacniają się relacje rodzinne.

Metody wczesnej nauki czytania oparte są na zasadzie – zakończyć naukę zanim dziecko się znudzi. Proces nauki przebiega powoli, ale systematycznie, dlatego kształtuje u dziecka systematyczność i dyscyplinę.

Poprzez zaangażowanie w proces edukacji zabaw ruchowych i gier (zobacz filmy…), czytanie nie kojarzy się z nudnym obowiązkiem, ale pasjonującą zabawą.

Zróbmy szybkie porównanie:

Wczesna, domowa edukacja – przebiega w gronie rodzinnym w przyjaznej atmosferze, prowadzona jest tylko wtedy, gdy dziecko przejawia chęć na zabawę w czytanie. Dziecko przed osiągnięciem wieku szkolnego czyta płynnie.

Nauka w szkole – przebiega często w zatłoczonej klasie, wymaga od malucha nieustannego skupienia uwagi na nauczycielu, porównania z innymi, „lepszymi” uczniami są nieuniknione.

A teraz odpowiedzmy sobie na pytania:

Które dziecko będzie pewne siebie i swoich umiejętności? Które wykaże aktywność na lekcji? Które stanie się liderem klasie? Tylko takie, które wkroczy w wiek szkolny z umiejętnością płynnego czytania.

Socjolodzy

Już w okresie przedszkolnym dzieci mają świadomość społeczną. Wiedzą o umiejętnościach kolegów i koleżanek. Dzielą się z rodzicami informacjami: „Zosia pięknie rysuje”, „Adaś najszybciej biega”, a „Ola potrafi już czytać”. Dokonują pierwszych porównań i  rankingów. Wskażą najbardziej popularne przedszkolaki i będą w stanie określić swoje miejsce w grupie.

Nauczyciele przedszkolni często wykorzystują umiejętności dzieci w zajęciach, przedstawieniach. Poprzez aktywizację przedszkolaka podnoszą jego status w grupie, co w oczywisty sposób wpływa na jego poczucie wartości.

W okresie szkolnym zdolne, dobrze uczące się dzieci są zachęcane do pomocy w nauce dzieciom słabszym. Przekłada się to na ich późniejszą wrażliwość społeczną.

Lingwiści

Dzieci uczone wcześnie czytania szybciej rozwijają umiejętności lingwistyczne. W porównaniu z rówieśnikami posiadają większy zasób słów, wypowiadają się poprawnie gramatycznie.

Globalne rozpoznawanie wyrazów sprawia, że maluchy nie muszą koncentrować się na syntezie wyrazowej (składaniu wyrazy z sylab, liter), a uwaga ich skupia się na znaczeniu czytanego wyrazu. Dlatego dzieci uczone wcześnie bardzo szybko opanowują umiejętność czytania ze zrozumieniem.

Również nauka pisania przebiega sprawniej. W związku z globalnym zapamiętywaniem grafiki wyrazów, opanowanie poprawnej pisowni nie stwarza zwykle większych problemów.

Wczesne czytanie przynosi dzieciom ogromne korzyści. Zmiany w przepisach z modyfikacją w podstawie programowej wejdą w życie w roku szkolnym 2016/2017 (więcej na ten temat…). Stwarza to nadzieję, że czytanie globalne znajdzie wielkie uznanie nie tylko wśród rodziców, ale również nauczycieli przedszkolnych.